Op een zonnige zaterdagochtend, 20 mei 2023, verzamelden de leden van de Bierkaai uit Amsterdam zich vol enthousiasme voor een bijzonder bierfestival-uitje naar de Kaapse Brouwers in Rotterdam. Met een groep van 17 vrouw/man beloofde een dag vol bierproeverijen, workshops en gezelligheid te worden.
De eerste activiteit op het programma was een avontuurlijke en soms wilde rondvaart met de watertaxi door de Rotterdamse haven. Het werd een prachtige tocht, aangevuld met leuke informatie van de schipper. We voeren langs imposante schepen en indrukwekkende gebouwen haveninstallaties en arriveerden op de bestemming: Keilehaven, halte nummer 81 van de watertaxi.
Het festival was op het terrein en in het gebouw van Brutus, een kunstcentrum waar we ook nog wat kunst konden bewonderen. De sfeer was gezellig en ontspannen.
Na onze eerste bieren kreeg een deel van de groep een masterclass Barrel Aged door Yves; een brouwer die in het verleden bij 3 Fonteinen heeft gewerkt en daar veel kennis heeft opgedaan over het op vat zetten van bier. Sinds 2021 werkt hij bij Kaapse waar hij de barrel aged specialist is. Ook liet Yves ons een paar fijne bieren proeven die op hout waren gerijpt. Zo konden we met zijn uitleg en een vol glas goed proeven wat de uitwerking van de verschillende soorten hout en houtbehandeling zijn.
Het was weer tijd voor een biertje op het festival! Een aantal van deze brouwerijen waren Senses Brewing (Frankrijk), Jopen (Nederland), Dok Brewing Co. (België), La Pirata Brewing (Spanje), The Kernel (Verenigd Koninkrijk), Buddelship (Duitsland), Laugar (Spanje), L’Ermitage Nanobrasserie Brussels (België), Brussels Beer Project (België), Cantina Errante (Italië) en Sleeping Village (Noorwegen). Het aanbod was lekker divers en bood voor elk wat wils. De zon stond hoog aan de hemel en lachte ons toe, perfect weer voor het proeven van verfrissende brouwsels. En laten we eerlijk zijn, niets smaakt beter dan een koud biertje onder een stralende zon. De sfeer zat er al goed in en onze smaakpapillen werden flink bediend. En alle bieren 1 muntje, daar worden de Hollanders blij van 😉
In de middag kregen de groep de lang verwachte en boeiende rondleiding door de brouwerij, waarbij we het brouwproces van dichtbij konden ervaren. Er was veel ruimte voor vragen en interactie, wat de rondleiding extra interessant maakte. Hoofdbrouwer Etienne Vermeulen nam alle tijd om zoveel mogelijk te vertellen. Geen geheimen bij de Kaapse en dat vinden wij hobbybrouwers natuurlijk super.
Hij liet ons kennismaken met de geavanceerde analyse-apparatuur die ze gebruiken en voerde zelfs een force test uit, een test waarmee je in de toekomst kunt kijken (ja, echt waar!). Etienne gaf ons ook een handige tip voor het geval we geen diastatische gist wilden gebruiken: glucoamylases zijn je vrienden, want die zijn niet vatbaar voor infecties.
Ook waren er bieren van de Kaapse te drinken en kregen we de meest verse IPA die je kunt bedenken: direct uit het lagervat. In een woord heerlijk.
Het bierfestival-uitje van de Bierkaai naar de Kaapse Brouwers was een doorslaand succes. De combinatie van de rondvaart door de Rotterdamse haven, de leuke en interessante rondleiding in de brouwerij, de leerzame workshops en de diverse bieren maakte het een onvergetelijke dag voor alle deelnemers. Met nieuwe kennis en smaakervaringen keerden ze voldaan terug naar Amsterdam, vol enthousiasme om zelf weer aan de slag gaan.
Vrijdagavond, Kattenburg Amsterdam. Er klinkt geroezemoes en gezelligheid in de straat, dan weet je al hoe laat het is. Bierkaai-tijd! Aftrappen met een biertje en wat kletsen met iedereen, dat is hoe we het graag doen bij De Bierkaai.
We starten iets later en hebben een volle agenda; de komende activiteiten worden besproken zoals het uitje naar Kaapse, het ONK en de brouwdag.
Paul heeft weer een interessante bijdrage en vertelt over zijn Hopwater 1.0, een waar alcoholvrij bier. Dat is een hele kunst als hobbybrouwer. Door op hoge temperatuur te maischen weet Paul de beta- en alfa-amylase te foppen en zodoende een eigenlijk weinig vergistbaar wort te brouwen, wat resulteert in een promillage van 0,4%. We mogen proeven!
Voor een versie 1.0 lang niet slecht, al zijn er een hoop vragen en is er discussie. Daar houden we van, want daar leren we tenslotte van. Er komende zeker opvolgende versies van Hopwater, we volgen je met grote interesse Paul. Erg bedankt voor jouw input weer!
Dan proeven we het bier van Breughem: Zoentje.
Dit is het bier dat we bij benadering gaan brouwen op de brouwdag (toch?) Ik vond het persoonlijk niet een heel erg lekker of bijzonder bier, maar dat kan aan mij liggen. We kunnen het op de brouwdag vast beter! 😉
Volgende item: meten. Emiel heeft de encyclopedie deel 1 tot en met 23 erbij gepakt zich ingelezen over de verschillende meetmethodes en meet eenheden. Eigenlijk meten we allemaal met S.G. (Specific Gravity) en/of met graden Brix. Je kunt door tussentijdse meetmomenten tijdens je brouwdag in te lassen tussentijds bijsturen als dat nodig is. Te hoog S.G.? Wat water toevoegen of korter koken. Te laag S.G.? Beetje suiker toevoegen of een half uurtje langer koken.
We merken op in de discussie dat iedereen het op zijn eigen manier doet. Sommigen meten wel 6 keer, anderen alleen vlak voor de vergisting. Het is maar net wat je werkwijze is en hoe belangrijk je de metingen vindt. Want wat doe je met je resultaten? Vergelijk je met de vorige brouwdag? Check je alleen of je volgens je brouwsoftware de juiste waarden haalt en geloof je het verder wel?
Hoe dan ook, leuk om te weten dat iedereen er anders mee omgaat en dat er vroeger andere methoden werden gebruikt en in verschillende vervaardigingen verschillende meetmethoden.
We zijn dol op gadgets, en Emiel heeft de hele mikmak mee: van bellenteller tot refractometer en van hydrometer tot een heuse Anton Paar Easy Dens. (nou ja op een plaatje dan) En dat is pas het begin, want ook de drijvende hydrometers voor in of op het gistvat worden nog even besproken. Er zijn veel brouwers die ervaring hebben met deze dobbers, dus ervaringen worden uitgewisseld. Wat ik ervan heb onthouden is dat de Tilt het fijnste werkt, maar helaas ook wat aan de prijs is.
Tot slot heeft Emiel nog een paar bruikbare meet-tips, erg handig!
Ook de brouwtips van de leden zijn bruikbaar. Edward vertelt hoe je met beperkte brouwruimte slim kunt koelen met behulp van ijs zonder dat je hele appartementje vol met lekkende slangen ligt en Bram vertelt nog iets over de al eerder besproken Tilt in combinatie met Brewfather brouwsoftware.
Dan proeven we nog een bier van Theo en Gert. Zij hebben een bier gebrouwen waar een afwijking in de smaak zit, zij willen graag weten wat wij er van vinden en waar de oorzaak van de afwijking vandaan zou kunnen komen.
Door het geven van wat context en de bevindingen van de proevers lijkt het uit te komen op een slepende vergisting door temperatuurschommelingen tijdens de vergisting. Zo zie je maar weer: meten is weten!
En natuurlijk het bier van de maand dat door Emiel werd gebrouwen. In slechts twee weken tijd van korrel tot borrel! Mede door de Kveik gist werd dit Turbooooo-bier in razend tempo vergist en smaakte het uitstekend. Dank dank dank aan alle bijdragen van deze weer supergezellige avond.
Veel plezier aan hen die op 20 mei naar Rotterdam afreizen en anders tot 9 juni op de volgende ledenavond.
Blijf brouwen!
Op de drukbezochte ledenavond in maart mogen we twee nieuwe leden verwelkomen. Om te zorgen dat het ledental op peil blijft roept het bestuur iedereen op reclame te maken voor onze mooie vereniging. Na ontdekt te hebben dat ons bestaan op ChatGPT totaal ontkend wordt, is een eerste stap gezet met het verklappen aan Google dat Amsterdam toch echt wel een hobbybrouwvereniging heeft. En met resultaat want inmiddels zijn we te vinden!
Er wordt verslag gedaan van de ALV en het ONK2023 wordt benoemd. Deze jaarlijkse brouwwedstrijd wordt dit jaar gehouden in Openluchtmuseum De Lucht in Melderslo. Dat schijnt naast de camping van Tommy te liggen, maar desalniettemin zal het vast wel weer een mooie dag worden. In het voorjaar staat een uitje gepland en later in het jaar een eigen Bierkaai brouwwedstrijd. Extra attentie is er nog voor de komende ledenavonden. Door planningsperikelen zal de ledenavond van april, mei juni en september op de tweede vrijdag van de maand gehouden worden. Tot zover de mededelingen.
Het bier van de maand is gebrouwen door Bram. Hij trakteert ons op een superverse NEIPA die enorm in de smaak valt. Hij gebruikte hiervoor een stort met Maris Otter, Pale Ale, Rogge, Haver en suiker. Tijdens de laatste 10 minuten van het koken voegde hij Idaho, Mosaic en Citra toe en diezelfde combinatie werd zowel op dag 3 als dag 10 van de vergisting als dry hop aan het gistvat toegevoegd. Voor de vergisting gebruikte Bram de Wyeast Labs London Ale III 1318 gist.
Levensmiddelentechnoloog Tiny van Boekel van de Wageningen University And Research (vroeger was dat gewoon de landbouwuniversiteit, maar da’s tegenwoordig natuurlijk niet interessant genoeg meer. Note to self: Volgende meeting een name change proposen: Beer Quai, Amsterdam hobby brew experience). Tiny, die zelf in het verleden ook bier heeft gebrouwen, legt uit dat het proces van bier maken raakt aan een scala aan verschillende wetenschappen. Mede daarom is het ook zo’n interessant studie-object. In vogelvlucht komt het brouwproces aan bod waarna Tiny dieper ingaat op het Maillard proces dat mede zorgt voor kleur in het bier. Essentieel hierbij is tijd en temperatuur. Hoe warmer en hoe langer er ge-eest en gekookt wordt, des te meer kleur zal je bier krijgen. Daarnaast spelen typen grondstoffen en maischen een rol omdat dat bepaalt met hoeveel suikers en aminogroepen je begint.
Naast kleur is het eerste dat opvalt aan een bier natuurlijk de schuimkraag. Iedereen heeft wel de ervaring dat het ene bier een betere schutstabiliteit heeft dan het andere, maar hoe komt dat dan? Tiny legt eerst uit wat schuim eigenlijk is. Het zijn gasbellen omringd door een vloeistof.Dat gas is in bier dan meestal CO2. Als het gas aan het oppervalk komt absorbeert het eiwit en ontstaat er een belletje. Als de belletje samenvloeien verdwijnt je schuim (dat heet dan coalescentie), maar wat ook kan gebeuren is dat de belletjes die ontstaan verschillen in omvang (Ostwald vergroting). De grote bellen verdringen dan de kleine met uiteindelijk als gevolg een schuimloos bier. Een laatste mogelijke oorzaak is drainage. Hierbij loopt de vloeistof uit het schuim, worden de bellen dunner en verdwijnen ze uiteindelijk. Deze oorzaken zijn alledrie terug te voeren op de stevigheid van het belletje. Als de buitenkant (het membraam) bestaat uit stevig eiwit is de kans op een stevige, blijvende schuimkraag het grootst.
Wat kun je doen om een betere schuimstabiliteit te bereiken? Zorg voor een hoge viscositeit. Een waterig bier zal sneller last hebben van schuimstabiliteit dan een vol bier. Vermijd vetachtige stoffen in je bier (chocolade zou ik niet doen bijvoorbeeld). Gebruik granen met stevige eiwitten zoals haver of tarwe. Gebruik voldoende hop.
Het derde dat direct opvalt aan een bier is de helderheid. Dit kun je dit bevorderen door tijdens het koken middelen toe te voegen die eiwitten en eiwitpolyphenol-complexen samen laten klonteren zodat je ze eenvoudig kunt scheiden als je je bier gaat koelen. De bekendste middelen voor hobbybrouwers zijn Iers Mos (carrageen) of Vislijm (collageen).
En als we dan genoeg naar het bier gekeken hebben valt als laatste de smaak natuurlijk ook nog op. Afwijkingen in smaak of geur kunnen veroorzaakt worden door de gist, een teveel aan zuurstof, een besmetting met gist of bacteriën of een teveel aan licht. Dat zij dus allemaal zaken waar je tijden het brouwen aandacht aan moet besteden.
Waarom zou je volgens een stijl willen brouwen? Nou misschien omdat je eigen creativiteit je soms in de weg zit en je begint te lijken op een kok die zijn hele kruidenrek gebruikt voor een bord pasta. Als voorbeeld haalt Gert een Triple-Layered German Chocolate Cake pastry Stout aan die geloof het of niet echt bestaat. Een andere reden kan zijn omdat je jezelf wilt uitdagen. Want zomaar wat doen is leuk, maar hoe meet je het resultaat? Als je volgens een stijl brouwt kun je je resultaat achteraf tegen de stijlbeschrijving aanhouden en vaststellen hoe succesvol je bent geweest. Ook voor het meedoen aan wedstrijden is brouwen volgens een stijl vaak een vereiste. Want wedstrijdjury’s willen ook van tevoren wel graag weten waar ze een bier op moeten beoordelen. En dat gaat verder dan: Best wel lekker dit bier. Als laatste reden geeft Gert aan dat je met brouwen volgens een stijl je kwaliteiten als brouwer naar een hoger plan kunt tillen. Je creëert heel bewust een recept, brouwt het bier en beoordeelt het volgens vastgelegde criteria. En als je dat dan helemaal onder de knie hebt is het tijd om te experimenteren. Want je kunt past twisten als je eerst hebt leren lopen!
Om te brouwen volgens een stijl neem je de stijlbeschrijving als uitgangspunt. Zeker in de beschrijvingen van de Beer Judge Certification Program (bjcp.org) vind je veel handvaten om mee te starten. Voor de meeste stijlen wordt aangegeven welke mouten en hoppen er gebruikt worden, welke vergisting gewenst is en hoe het waterprofiel eruit zou moeten ziet. Verder worden er bieren genomen die gelden als maatgevend voor de stijl dus die zou je kunnen proeven of kopen ter vergelijking. Daarnaast helpt het om een beetje het internet af te struinen, maar kijk hiermee uit, want voor je het weet laat je jezelf weer gek maken en word je Kölsch ineens toch een imperial pastry Kölsch.
Tijdens de presentatie proeven we drie stijliconen: een Helles van Tegernseer, Steam beer van Anchor en Rauchbier van Schenkerla. En na de presentatie mogen we dezelfde stijlen proeven die Gert met zijn Bierverbond heeft gebrouwen. Stuk voor stuk geslaagd! Net als deze avond.
Op het eerste gezicht leek de bijeenkomst van deze maand wat vlak te worden; we gaan Heineken proeven. Nou eens kijken wie daar warm voor lopen, biersnobs als we zijn. De opkomst was dik in orde, weer een prima zaaltje gevuld. En al snel bleek het programma meer te zijn dan alleen de genoemde Heineken proeverij, want “Chemie in de brouwerij” spreekt tot de verbeelding!
Na wat mededelingen van algemeen nut neemt Paul ons mee in zijn wereld, die van chemie. Nu weten we allemaal van de middelbare school nog wel ìets van scheikunde, iets met H-tjes, O-tjes, Cl-etjes en natuurlijk C-tjes. Bolletjes en stokjes en natuurlijk die tabel, hoe heet ie ook alweer?
Er zijn niet veel middelbare school scholieren die een vervolgopleiding of beroep kiezen waar kennis van chemie van belang is, ja in Brabant misschien. Sterker nog, ik vermoed dat er veel leerlingen waren die niet konden wachten op de dag dat ze scheikunde konden laten vallen.
Zo niet onze Paul. Deze kerel vind chemie te gek, en eigenlijk is dat ook zo. Het heet immers niet voor niets Chemie. Maar alle gekheid, het is natuurlijk wonderlijk interessant om eens een kijkje te nemen onder de motorkap van het leven. Want dat is het eigenlijk. De mooie metafoor dat Max Verstappen ook niet precies weet hoe de techniek van zijn bolide werkt, maar er wel heel hard rondjes mee kan rijden was treffend. Wat wij als thuisbrouwers doen is niet anders. We weten wel wat er gebeurt als we inmaïschen, maar eigenlijk alleen het resultaat. Het chemische proces is niet altijd even helder, laat staan de details.
Paul neemt ons mee en legt uit hoe moleculen elektronen van elkaar lenen en daardoor andere eigenschappen krijgen. We lopen wat eenvoudige schema’s en structuren door en wat zijn nu eigenlijk fenolen?
“Is iedereen er nog bij?” “Ja hoor, ga door, ga door!”. Als we bij de moutsuikers aangekomen zijn herkent Tommy de structuur: “Hé dat hadden Hans en ik laatst ook op onze brouwdag!” “HO HO HO en daarna OH OH”. De hilarische anekdote waarop hij een veel te grote moutstort beschreef was messcherp.
De (passie voor) chemie heb je duidelijk overgebracht Paul, al was het voor de meesten boven de pet. Maar dat geeft niet want het gaat niet om het haarfijn begrijpen, meer om de strekking van het verhaal. Mensen houd je vast: er komt wellicht een tweede deel chemie!
Dan de proeverij: Heineken 1911 Gerstebier. Bart brouwde dit bier aan de hand van een origineel oud recept dat hij bij wijlen Hans U. de Jong opgeduikeld had. Deze man hád me een partij brouwboeken. Er moesten een paar aannames gedaan worden en wat eigen inbreng, maar het Gerstebier kwam er. Een donker bier met wat tweeschijn en een zijdezachte smaak. Erg verfijnd en zeer doordrinkbaar. Een geslaagd bier, ik ben benieuwd of er leden zijn die het ook willen gaan brouwen. Het recept deelt Bart graag met je.
Vervolgens de brouwwedstrijd. Je hebt er nog even de tijd voor en je kunt een paar keer oefenen. Een Dunkelweizen. Een beschreven bierstijl: De moutstort bevat 50% tarwe en 50% gerst, met uitschieters tot 70% tarwe. Onder de 50% tarwe kan niet, volgens het Reinheitsgebot moet een Weizen namelijk 50% tarwe bevatten. En gebruik Beierse gist. De Caramouten moeten kleur, smaak en kruidigheid geven. Ik vermoed dat de grootste uitdaging gaat zitten in de schuimkraag, deze moet romig aanvoelen en een goede dichtheid hebben. Inleveren op de ledenavond in oktober.
Maar er werd meer geproefd. We gingen terug in de tijd naar de jaren van Gruitbier, Hoppenbier, Kuitbier en Gerstebier. Er werden een paar mooie bieren geschonken, te beginnen met een Wild Ale met gruit van Johannes Bier. Met Alkmaarse gist afkomstig van geplukte bijvoet heeft Jan een interessant bier gebrouwen. Een bier wat duidelijk in ontwikkeling is en met tussenpozen geproefd moet gaan worden om te leren wat de gruit en de wilde gist ondergaan.
Daarna volgt het bekende Hoppenbier van Jopen, het Kuitbier van Naeckte brouwers en het Gerstebier van Klein Duimpje. Leuk om zo al die oude bierstijlen te proeven, zij hebben gezorgd voor inspiratie voor de brouwers van nu.
Het was weer een gezellige avond met lekkere biertjes, ook tijdens de borrel na afloop.
Tot volgende maand en blijf brouwen!
Door Ronald Opsomer
Het zinderde alweer een tijdje in de Bierkaai app. We wilden duidelijk maar wat graag weer bij elkaar komen. En zo trokken velen op 6 januari naar onze locatie aan de Kattenburgerstraat in Amsterdam.
Zelf was ik redelijk op tijd. Wel zo leuk omdat je dan nog gezellig met elkaar een biertje aan de bar kan doen. Hoe waren jouw feestdagen, thuis gevierd of nog weggeweest en natuurlijk de vraag of je nog gebrouwen hebt. Een grap hier, een grap daar. Je kent het wel. Gewoon lekker ontspannen sfeer dus.
Het programma begon natuurlijk met het voorstellen en vooral welkom heten van de mensen die voor het eerst langskomen. Dat waren er redelijk wat omdat de cursisten van de korte brouwcursus deze avond ook voor het eerst aanwezig waren. Er moesten dan ook regelmatig extra stoelen bijgezet worden. Na de mededelingen zijn wij van start gegaan met het vaste januariprogramma: de Pubquiz, met voor de winnaar een lekkere prijs. Gelukkig waren er ook ‘natte’ vragen over bier dat we ter plekke moesten inschatten: ‘Is dit Westmalle tripel, Affligem tripel of Hertog Jan tripel’? Aan het einde van de pubquiz hebben we uiteraard de antwoorden doorgenomen en heeft de winnaar, Peter Hildering, een lekker biertje (Val-Dieu, Excellence 12%) in ontvangst kunnen nemen. Chapeau voor de organisator, het was weer erg leuk en natuurlijk gefeliciteerd voor Peter.
Vervolgens heeft Katy ons meegenomen in de mythes en de waarheden omtrent alcohol en het gebruik daarvan. Aan de hand van een stelling die iets met alcohol te maken had, met daarbij een aantal mogelijke antwoorden, werd ieder deelonderwerp vakkundig, maar vooral vol met humor behandeld. Wat is de functie van een aperitief, ga je van het drinken van alcohol meer eten? Katy eindigde met de vraag vanaf welke dag in de zwangerschap alcohol schadelijk wordt. Het antwoord is natuurlijk dag één en verklaarde vervolgens dat dat de reden is dat ze de komende tijd alleen alcoholvrij zal drinken. Gefeliciteerd van iedereen en we hopen dat jullie een goede zwangerschap mogen hebben.
Als Bier-van-de-maand diende het bier dat door de cursisten van de brouwcursus is gebrouwen. Een Spéciale belge met wat subtiel gember en korianderzaad. Dat het een geslaagd bier is geworden bleek na afloop wel. Het vaatje was binnen de kortste keren leeg.
Na afloop was er nog ruim de tijd om elkaars brouwsels te proeven, vragen te stellen en om gewoon gezellig met elkaar wat te drinken. Iedereen die aanwezig is geweest: bedankt voor de sfeer. Ik vond het weer een geweldige avond en kijk alweer uit naar de volgende Bierkaaiavond op 3 februari. Tot dan!